Marek Woliński
Indeks nazwisk do Herbarza szlachty polskiej „Rodzina” Seweryna Uruskiego

Seweryn Uruski Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. Warszawa 1904 
(opracowany przez Seweryna hrabiego Uruskiego przy współudziale Adama Amilkara Kosińskiego, wykończony i uzupełniony przez Aleksandra Włodarskiego, wydany staraniem i kosztem córek autora. Warszawa. Skład Główny Księgarnia Gebethnera i Wolffa, 1904).

Herbarz szlachty polskiej „Rodzina” Seweryna Uruskiego ukazywał się w latach 1904-17, łącznie czternaście tomów, do nazwiska „Pryżgint”. Tom XV wydał w 1931 r. Aleksander Włodarski. Obejmuje on nazwiska od „Przanowski” do „Rzyszko”. Tom XVI złożony z siedmiu różnych zeszytów, został opublikowany też przez A. Włodarskiego w latach 1932-38. Herbarz Uruskiego nie został ukończony.

Indeks nazwisk do Herbarza szlachty polskiej "Rodzina" Seweryna Uruskiego sporządzony przez Marka Wolińskiego pozwala odkryć dużo niedostępnych wcześniej danych. Obejmują one wiele oboczności nazwisk, które nie zostały ujęte w hasłach głównych. Indeks dostarcza nam też cennych informacji o nielicznej tzw. szlachcie nieznanej oraz o nazwiskach zaczynających się od końcowych liter alfabetu. Pojawiają się tu herby rodzin dotychczas niewymieniane w literaturze. Jest sporo przydomków funkcjonujących obecnie jako samodzielne nazwiska. Jest też wiele nazwisk mieszczańskich i chłopskich.

Uruski, w swym Herbarzu, pomnażał rodziny szlacheckie. Z jednej rodziny potrafił zrobić od 2 do 4. Widać to dokładnie przy zestawieniu rodzin z noszonymi przez nie przydomkami. Wszelkie oboczności tej samej rodziny umieszczał jako oddzielne hasła, czyli praktycznie tworzył inne rodziny. Często rodzina umieszczona została pod przydomkiem, a nazwisko rodzinne obracane było w przydomek. Przy kilku obocznościach nazwiska i posiadaniu kilku przydomków, powstawały rodziny, których faktycznie nie było. Powstały indeks obejmujący zarówno nazwiska jak i przydomki, pozwoli po analizie zniwelować te rozdziały. Wiele rodzin do swego nazwiska dodawało nazwę miejscowości, z której pochodziło lub miejscowości, którą dziedziczył ich przodek lub dziedziczyła najbogatsza lub najznakomitsza linia. Przykładowo Rogowscy herbu Działosza, podpisywali się z Rogowa Rogowscy. Nazwa miejscowości każdorazowo jest łączona z nazwiskiem, dlatego takie zapisy nie zostały ujęte w indeksie. Zapisy typu z Rogowa pojawiają się wyłącznie wtedy, jeśli mają charakter identyfikacyjny, to znaczy jeżeli panna Rogowska wychodzi za mąż i jest podana np. jako Anna z Rogowa, bez nazwiska rodowego. Wtedy takiego zapisu należy szukać pod hasłem: z Rogowa lub Rogowa, z. Jeżeli po haśle głównym pojawiają się zapisy w nawiasie typu (de, von), to oznacza że dane nazwisko przemiennie występuje z określeniem de lub von. Skrót v. (vel) umieszczany był między znanymi obocznościami tego samego nazwiska lub między różnymi nazwiskami noszonymi przez jedną osobę.

Część ujętych w indeksie nazw osobowych może być różnie pisana. Przykładowo: de Opoczno XVI/III-15, odnajdziemy też pod hasłem z Opoczna XVI/III-15. Zapis typu – Kietliński v. Płoszowski informuje nas, że Kietlińscy używali też nazwiska Płoszowski, i że należy szukać informacji o Kietlińskich również pod hasłem Płoszowski, a informacji o Płoszowskich pod hasłem Kietliński.

Tomy Herbarza szlachty polskiej od pierwszego do piętnastego oznaczone są w indeksie numeracją rzymską I-XV. Tom XVI składa się z 7 zeszytów o różnej numeracji stron. W tym, umieszczono dwa zeszyty o numeracji 4., każdy z nich o różnej numeracji stron. Dlatego też każdy zeszyt w tomie XVI, należało potraktować jako oddzielny tom. Stąd też mamy zapisy:
Zeszyt pierwszy - XVI/I
Zeszyt drugi - XVI/II
Zeszyt trzeci - XVI/III
Zeszyt czwarty XVI/IV
Zeszyt czwarty kolejny, czyli piąty - XVI/IV/I 
Zeszyt szósty - XVI/V
Zeszyt siódmy - XVI/VI

Indeks nazwisk do Herbarza szlachty polskiej "Rodzina" Seweryna Uruskiego zawiera 31 946 haseł.

Dostawa pliku PDF na adres e-mail po złożeniu i opłaceniu zamówienia.
Uwaga: zakupione pliki przesyłamy zabezpieczone indywidualnym hasłem.